Sažetak | Poremećaji prehrane definiraju se kao samoinicijativno izgladnjivanje ili prejedanje
popraćeno iskrivljenom slikom o tijelu, nezadovoljstvom te kaotičnim prehrambenim
navikama. Dijagnostički i statistički priručnik za mentalne poremećaje izdvaja sljedeće
poremećaje prehrane: anoreksiju nervozu, bulimiju nervozu, poremećaj prejedanja, poremećaj
izbjegavanja/ restriktivnog unosa hrane, piku, ruminaciju, druge specifične poremećaje
hranjenja i nespecifične poremećaje hranjenja. Anoreksija nervoza okarakterizirana je
namjernim izbacivanjem unesene hrane, prekomjernim vježbanjem te ponekad
kompenzacijskim čišćenjem organizma korištenjem laksativa ili povraćanjem. Može se javiti
udruženo sa bulimijom nervozom za koju su karakteristične epizode prejedanja nakon kojih
slijedi povraćanje ili zlouporaba lijekova za čišćenje organizma. Oba su poremećaja
emocionalne naravi te popraćena raznim psihičkim smetnjama, depresijom, problemima u
svakodnevnom funkcioniranju i brojnim fizičkim posljedicama. Poremećaj izbjegavanja/
restriktivnog unosa hrane karakteriziran je izbjegavanjem ili restrikcijom hrane povezanim sa
manjkom interesa za hranu, senzornom osjetljivosti ili strahom od negativnih posljedica. Pika
i ruminacija najčešće se javljaju u djetinjstvu. Pika je definirana kao konzumacija nejestivih
tvari, a kod ruminacije dolazi do regurgacije unesene hrane. Drugi specifični poremećaji
hranjenja odvojeni su od specifičnih poremećaja jer ne ispunjavaju u potpunosti kriterije, a to
su atipična anoreksija nervoza, bulimija nervoza niske frekvencije i/ili ograničenog trajanja,
poremećaj kompulzivnog prejedanja niske frekvencije i/ili ograničenog trajanja, purgativni
poremećaj u odsutnosti prejedanja i sindrom noćnog jedenja. Nespecifični poremećaji hranjenja
obuhvaćaju poremećaje koji nalikuju poremećajima prehrane, ali ne ispunjavaju kriterije. Jedan
od najpoznatijih poremećaja u navedenoj kategoriji, ortoreksija nervoza, opisana je kao
pretjerana fiksacija na zdravu prehranu s naglaskom na kvalitetu, a ne kvantitetu hrane. Osobe
se podvrgavaju restriktivnim dijetama, izbacuju skupine namirnica iz prehrane te osjećaju
uznemirenost, frustraciju i averziju prema sebi kada dođe do kršenja pravila koje su sebi
nametnuli. Poremećaj nije naveden u službenoj klasifikaciji mentalnih poremećaja, nema
definiranu kliničku sliku, dijagnostiku i liječenje. Za dijagnosticiranje se najčešće koriste
Bratmanov test za ortoreksiju, ORTO-15 i njihove izvedenice te Upitnik prehrambenih navika.
Ortoreksija dijeli zajedničke značajke sa opsesivno-kompulzivnim poremećajima i anoreksijom
nervozom te nije definirano treba li se klasificirati kao poremećaj prehrane, opsesivnokompulzivni poremećaj ili varijantu drugih sindroma. Za sada nisu ustanovljene smjernice
liječenja ortoreksije, no smatra se da treba uključiti multidisciplinarni tim sastavljen od
liječnika, psihologa i nutricionista te primijeniti kombinaciju lijekova, kognitivno-bihevioralne
terapije i psihoedukacije uz praćenje u izvanbolničkim uvjetima. |