Sažetak | Salmoneloza je zarazna bolest uzrokovana bakterijom iz roda Salmonella spp. Salmonele su gram negativni štapići, uglavnom pokretni. Prema antigenoj strukturi svrstavaju se u serotipove kojih ima preko 2000. Svi pripadnici ovoga roda uglavnom su patogeni za ljude i različite vrste životinja. Oni mogu biti crijevni paraziti kralješnjaka, sisavaca... Oblikom, veličinom i strukturom jednake su drugim enterobakterijama. Posjeduju O, H i Vi antigene. Ne stvaraju citokrom oksidazu, reduciraju nitrate u nitrite, većinom razgrađuju aminokiseline. Ne razgrađuju laktozu, saharozu i ureu, a produciraju H2S.
Uzgajaju se na običnim i selektivnim podlogama jer su im potrebni minimalni uvjeti za preživljavanje. Mogu dugo vremena preživjeti u nepovoljnim uvjetima okoline i izvan organizma domaćina, u vodi i tlu kamo dospijevaju izmetom.
Salmonele su primarno paraziti crijeva životinja i čovjeka, ali mogu prijeći u krv, limfne čvorove ili druge organe. Glavni prirodni rezervoar su svinje, perad, glodavci, domaće i divlje životinje. Klinički se salmonelozna trovanja mogu opisati u tri tipa bolesti, a to su gastroenteritis, crijevne groznice i sepsa s lokaliziranim promjenama u tkivima. Gastroenteritis je najčešći oblik salmoneloza. Simptomi bolesti su mučnina, grčevi u trbuhu, proljev i vručica. Bolest prolazi nakon nekoliko dana uz simptomatsko liječenje (čaj, dvopek). Najopasniji oblik crijevne groznice je trbušni tifus. Bolest počinje postupnim rastom temeprature, glavoboljom i bez simptoma probavne infekcije. Septički oblik salmoneloze je najrijeđi. Salmonele prolaze kroz epitel crijeva u krvotok i izazivaju simptome sepse.
Salmonelozna trovanja se mogu spriječiti osobnom higijenom i pridržavanjem pravila dobre higijenske prakse prilikom rukovanja s hranom odnosno tijekom njezine pripreme. To podrazumijeva da je potrebno dobro prati ruke i pribor za obradu hrane kao i radne površine na kojima se hrana pripravlja. Hranu treba termički obraditi na temperaturi iznad 65°C i konzumirati u roku od najdulje 2 sata nakon obrade, ako se duže čuva mora biti u hladnjaku na temperaturi ispod 5° C. |