Abstract | Mokraćni sustav u ljudskom organizmu sudjeluje u reguliranju volumena i sastava tjelesnih tekućina. Putem mokraćnog sustava iz krvne plazme se odstranjuju otpadne tvari iz organizma. Mokraćni sustav čine parni organi: bubrezi, mokraćovodi ili ureteri, te neparni organi: mokraćni mjehur i mokraćna cijev ili uretra. Organi muškog reproduktivnog sustava (spolni organi) su prostata, testisi i penis s pripadajućim strukturama. Mokraćni mjehur je neparni šuplji mišićni organ oblika jajeta, rezervoar, koji privremeno pohranjuje urin. Nalazi se u maloj zdjelici. Ispred mjehura je simfiza preponske kosti, a iza se u muškarca nalazi završni dio debelog crijeva, a u žena maternica i rodnica. Nakon raka prostate karcinom mokraćnog mjehura drugi je po učestalosti maligni tumor urogenitalnog trakta. Karcinom mokraćnog mjehura u muškaraca je tri puta češći nego kod žena. Glavni čimbenik karcinoma mokraćnog mjehura je pušenje, a razvija se i kod ljudi koji rade u tekstilnoj i kemijskoj industriji, tiskarama, industriji metala, kod mehaničara te auto-lakirera. Tumori mokraćnog mjehura mogu se pojaviti na jednom mjestu ili na nekoliko njih istodobno. Najčešće su fino resičasti na uskoj bazi. Mogu biti grubo resičasti na širokoj bazi ili pak solidni, glatke površine i široke baze. Karcinom koji zahvaća epitel mokraćnog mjehura, a ne prodire u mišićni sloj naziva se površinski ili ne-mišićno invazivni karcinom (pTa, pT1 i CIS). Ova kategorija površinsko neinvazivnog karcinoma čini 2/3 tumora mjehura i daleko je povoljnija u odnosu na mišićno invazivne karcinome. Ponekad karcinom koji započne kao površinski može progradirati u mišićni sloj mokraćnog mjehura te se takav tip karcinoma naziva mišićno invazivnim karcinomom i čini preostalu trećinu karcinoma. Invazivni karcinom može se proširiti i izvan mokraćnog mjehura u susjedne organe, kao što su maternica i vagina u žena ili prostata kod muškaraca. Karcinom koji se proširi izvan mokraćnog mjehura, tumorske se stanice mogu naći u obližnjim limfnim čvorovima zdjelice ili oko aorte (limfogene metastaze). Osnovni znak karcinoma mokraćnog mjehura koji dovodi bolesnika liječniku jest krv u mokraći (hematurija) koju bolesnik vidi (makrohematurija). Tipično krvarenje zbog tumora mokraćnog mjehura opisuje se kao spontano i bezbolno. Temeljna pretraga u slučaju makrohematurije je cistoskopija. Instrumentom (cistoskopom) se vizualno pregleda mokraćni mjehur da se ustanovi mjesto krvarenja. Ulogu detekcije ekstravezikalne i/ili metastatske bolesti danas preuzimaju CT urografija i magnetska rezonancija (MRI). Kad se ustanovi da bolesnik boluje od tumora mokraćnog mjehura potrebno je izvesti operacijski zahvat, odnosno transuretralnu resekciju (TUR) tumora mokraćnog mjehura koja se izvodi kroz mokraćnu cijev, najčešće u spinalnoj anesteziji. Cilj transuretralne resekcije je posve ukloniti sve vidljive tumore koji u mjehuru često rastu istodobno na više mjesta, te druge suspektne promjene sluznice. Nakon transuretralne resekcije u nekim slučajevima potrebno je provesti kemoterapiju ili imunoterapiju lokalnom primjenom lijeka u mokraćni mjehur (intravezikalno). Cilj takve dodatne terapije je smanjiti učestalost pojave recidiva tumora mjehura. Pravilan odabir intravezikalne terapije (imunoterapija ili kemoterapija) ne ovisi samo o osobnoj sklonosti urologa nego o pažljivoj procjeni omjera rizika i koristi lijeka za svakog bolesnika. Karcinom mokraćnog mjehura može se ponovno pojaviti nakon dugog razdoblja, iako je pojava recidiva nakon dvije godine rijetkost. Ključno je pravodobno otkrivanje recidiva mišićno invazivnog i mišićno neinvazivnog tumora visokog stupnja malignosti (gradusa) budući da kašnjenje u dijagnozi i liječenju ugrožava život bolesnika. Cistoskopija je najsigurnija metoda za praćenje i promatranje sluznice mjehura nakon transuretralne resekcije. Perioperativna zdravstvena njega uključuje: zdravstvenu njegu bolesnika prije operacije, zbrinjavanje bolesnika za vrijeme operacije i zdravstvenu njegu bolesnika nakon operacije. Značaj i uloga medicinske sestre od visoke je važnosti za pacijenta od trenutka kad se pacijent zaprimi na odjel do otpusta iz bolnice. Medicinska sestra bolesnika priprema psihički, fizički te ga educira o svim preoperativnim i postoperativnim postupcima koji su u domeni njezinog znanja. |