Abstract | Fruktoza je monosaharid koji se nalazi u voću, sokovima, medu, fruktoznom kukuruzno sirupu, grickalicama itd. Iako je u prošlosti bila vrlo malo ili neznatno zastupljena u ljudskoj prehrani, fruktoza je postala važna komponenta naše moderne prehrane. U prirodnim namirnicama kao što su voće i povrće se nalazi u vrlo malim količinama povezana na biljna vlakna i druge nutrijente koji koriste ljudskom organizmu, za razliku od industrijskih prerađevina koji obiluju fruktozom. Fruktoza ima istu molekularnu formulu kao i glukoza, ali se metabolizam ova dva monosaharida izrazito razlikuje zbog toga što se fruktoza metabolizira skoro potpuno putem jetre i zbog brze pretvorbe u glukozu, glikogen, laktat i mast u jetri. Prvotno, fruktoza se smatrala pogodnom za pacijente s dijabetesom zbog svog niskog glikemijskog indeksa. Međutim, dugoročna konzumacija velikih količina fruktoze kod glodavaca dovodi do hepatičke i ekstrahepatičke inzulinske rezistencije, dijabetesa melitusa tipa 2, visokog krvnog tlaka i prekomjerne tjelesne težine. Dokazi su malo manje jasni kod ljudi, ali visoki unos fruktoze se zasigurno pokazao kao uzrok dislipidemije i smanjene jetrene osjetljivosti na inzulin. Epidemiološke studije pokazuju sve više dokaza da je konzumacija zaslađenih bezalkoholnih pića koja sadrže ili saharozu ili mješavinu glukoze i fruktoze povezana s visokoenergetskim unosom, povećanom tjelesnom težinom i pojave metaboličkih i kardiovaskularnih poremećaja. Također postoji zabrinutost da unos slobodne fruktoze, koja se nalazi u visokofruktoznom kukuruznom sirupu, može izazvati još štetnije učinke nego fruktoza iz saharoze, u kojoj se nalazi zajedno s glukozom u obliku disaharida. Fruktoza može interferirati i s endokrinim sustavom; naime inzulin i leptin u plazmi djeluju na središnji živčani sustav u cilju dugoročne regulacije homeostaze energije. Budući da fruktoza ne stimulira β-Langerhansove stanice na produkciju inzulina, konzumacijom hrane i bezalkoholnih pića koja su zaslađena fruktozom dolazi do smanjenja cirkulirajućeg inzulina te leptina nakon obroka, u usporedbi s unosom ugljikohidrata koji sadrže glukozu. Osim toga, fruktoza ne suprimira izlučivanje grelina te stvara osjećaj gladi, što povećava potrebu za unosom hrane. |